وی ادامه داد: اما روایت مستند حکایت از تعمیر این بند در اواسط قرن پنجم هجری دارد و این را می‌رساند که زمان ایجاد سد کریت پیش از قرن پنجم بوده، یعنی عمر سد بیش از یک هزار سال است.

سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طبس افزود: به‌طور کلی با توجه به تنوع مصالح به‌کار رفته و ساختار کلی بنا که در مرحله تعمیر روی آن انجام گرفته، می‌توان استنباط کرد که بند کریت متعلق به چند دوره زمانی مختلف است.

وی یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این بنا که هنر سدسازی ایرانیان را آشکار می‌کند قوسی بودن آن دانست و بیان داشت: بندهای قوسی مقاومت بیشتری در مقابل فشارهای ناگهانی، زلزله و حوادث طبیعی دارد.

قیصری یادآور شد: از ۲ هزار سال پیش تا اوایل قرن بیستم، بلندترین سدهای قوسی جهان «کریت طبس»، «ایزد خواست فارس» و «کبار قم» همگی در ایران احداث شده بودند که در این میان سد کریت طبس با ارتفاع ۶۰ متر برای مدت ۵۵۰ سال بلندترین سد جهان محسوب می‌شده و هم‌اکنون نیز یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای صنعت مهندسی ساختمان به‌شمار می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: رئیس اسبق کمیته بین‌المللی سدهای بزرگ، سد کریت را «شگفت‌آورترین دست‌آورد بشر در قرون وسطی» نامیده است.

سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طبس به بیان مشخصات فنی سد کریت پرداخت و گفت: ارتفاع قسمت بیرونی بند از کف رودخانه ۵۲ متر، عمق حوضچه آبگیر ۲۰ متر، طول آن در قسمت تاج ۵۲ متر و ضخامت تاج آن تنها ۱٫۲ متر بوده و در چهار مرحله احداث شده است.

وی با اشاره به اینکه سد کریت فاقد سرریز است افزود: برآورد می‌شود که این سد بیش از یک هزار مرتبه روگذری سیلاب را تجربه کرده است.

سید مهدی قیصری ادامه داد: در بدنه بند دریچه و مجرایی برای انتقال آب به پشت بند و سوراخ‌های متعددی در ارتفاع بند وجود دارد که اندازه‌های دقیق و متناسبی دارد که این سوراخ‌ها به‌نام «قفل» خوانده می‌شود.

وی اضافه کرد: حدود ۱۵۰ سال قبل چهار متر به ارتفاع بند افزوده شده که این افزایش سبب جلوگیری از متروکه شدن این بند شده است.

سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طبس سد کریت را نمونه‌ای عالی از طراحی و ساخت سد در بهترین و علمی‌ترین ساختگاه معرفی کرد و این کار را بیان‌گر دقت و دانش بالای سدسازی در قدیم‌الایام در کشور باستانی ایران دانست.

وی خاطرنشان کرد: احداث سد روی طاق برای حذف تونل انحراف، به‌کارگیری برج آبگیری برای کاهش سرعت آب و استفاده از گزینه مقاوم در مقابل سیلاب، نمونه‌های عالی از خلاقیت و روش ابتکاری در ساختن این سد است و آجرهای مربعی شکل، سنگ و ساروج، آهک و خاک رس از عمده‌ترین مصالح به‌کار رفته در سد است.

قیصری گفت: به‌علت توپوگرافی خاص ساختگاه، ارتفاع بلند، احداث چند مرحله‌ای، استفاده از تمامی المان‌های سازه‌ای مشابه سدهای جدید و از همه مهم‌تر مقاومت مناسب بدنه این سد در زلزله‌های تاریخی منطقه به‌ویژه زلزله سال ۱۳۵۷ طبس، ساختمان این سد دارای ویژگی‌هایی خاص است.

وی ادامه داد: زلزله سال ۱۳۵۷ طبس با شدت ۷٫۸ ریشتر و حداکثر شتاب ۰٫۷۵ گرم نیز موجب خسارات عمده‌ای به سد نشده است.

سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طبس افزود: ساختمان این سد به علت عوامل مختلف اجتماعی، طبیعی و بهره‌برداری نادرست دستخوش آسیب و تخریب‌هایی شده که می‌تواند پایداری سازه سد را تهدید کند.

سد کریت در کیلومتر ۵۶ جاده طبس به دیهوک و در ادامه جاده روستای چیروک واقع شده و فاقد امکانات اقامتی و رفاهی است.

این سد در سال ۱۳۷۹ به شماره ۳۵۲۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

همچنین در مجاورت سد قدیمی کریت، سد جدید مخزنی کریت روی رودخانه کریت احداث شده که از نوع بتنی قوسی وزنی بوده و طول تاج آن ۳۲۱ متر و ارتفاع از پی آن ۵۳ متر است.

سد جدید علاوه بر تنظیم ۶۲٫۷ میلیون مترمکعب آب در سال، آب مورد نیاز ۸۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی منطقه را تأمین می‌کند.